یادداشت | وقف حوزه‌ایم، وقفه جایز نیست
به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، وقتی نگران شدم که خبر تعطیلی دو هفته ای حوزه علمیه را شنیده ام: «حوزه علميه قم براي دو هفته پياپي به تعطيلات تابستاني رفت و بخش های مركز مديريت حوزه علميه قم و مراكز حوزوي وابسته تعطيل شد.»
جنگ در دنياي امروز بيش از آنكه جنگ موشك‌ها باشد جنگ انديشه‌هاست و اين انديشه‌ها هستند كه ماشه تفنگ‌ها را مي‌چكاند و دستور پرتاب موشك‌ها را صادر مي‌كند. به همين دليل رژيم‌هاي تاثيرگذار مثل ايالات متحده امريكا، انگلستان، رژيم صهيونيستي و پادشاهي عربستان سعودي براي حوزه انديشه حساب ويژه‌اي باز كرده‌اند و با طرح‌ريزي و هزينه‌هاي گزاف در پي پيروزي در جنگ ايدئولوژيك هستند و مراكز وسيع و مهمي را به همين منظور ايجاد نموده اند.
نكته جالب اينجاست كه اين مراكز علاوه بر فعاليت و كار بر روي مباني فكري خود و تلاش براي تئوري‌سازي در عرصه جهاني به شدت بر روي تفكرات معارض در حال فعاليت هستند و دانشگاه ها و مراكز بزرگ علمي به اين مهم همت مي‌گمارند.
بدون شك يكي اصلي‌ترين تفكر معارضي كه در مقابل نظام سلطه وجود دارد تفكر شيعي است كه از ديرباز سر ناسازگاري با جريان استعمار و يا به زبان امروز جريان ليبرال سرمايه‌داري دارد؛ به همين دليل مراكز بزرگ علمي دنيا كرسي‌های تخصصي در زمينه تفكرات شيعي برگزار و رشته هاي تخصصي ايجاد كرده‌اند.
مراكز علمي رژيم اشغالگر قدس
در سرزمين‌هاي تحت سيطره رژيم اشغالگر قدس سه دانشگاه مهم به كنكاش پيرامون شيعه و مباني فكري و اعتقادي آن مي‌پردازند كه عبارتند از: دانشگاه عبری اورشلیم در بیت المقدس، دانشگاه بزرگ حيفا و دانشگاه بارایلان. نكته جالب اين است برخلاف آن چيزي كه تصور مي‌شود در اين دانشگاه‌ها علاوه بر مسائل كلي شيعه براي جزئي‌ترين مسائل رشته‌هاي تخصصي و يا كرسي‌ها نظريه پردازي برگزار مي‌كنند؛ به عنوان مثال در دانشگاه حيفا با توجه به عربي بودن منابع اسلامي و شيعي به صورت تخصصي بر روي ادبيات عرب كار مي‌كنند و يا در موضوعي جزئي مثل شناخت يك مولف مثل ابوالفرج اصفهاني صاحب كتاب الاغاني؛ كه نه مولف آن چندان مشهور است و نه كتاب او چندان استراتژيك، رشته تخصصي تشكيل داده‌اند و يا در مركز شيعه شناسي اورشليم بر روي مباحث ساختار سازي جامعه شيعي فعاليت پژوهشي انجام مي‌دهند و كرسي‌هاي نظريه پردازي مثل كرسي نقش روحانيت در ساختار جامعه شيعي از كرسي‌هاي دائمي اين مركز است. اتاق رصد تخصصي حزب الله و ميز تخصصي مدل عيني حكومت شيعي نيز از رشته اي مورد بحث در اين دانشگاه ها است. جالب توجه اينكه مسائل سياسي ايران گاه بعد از گذشت نزديك به دو دهه هنوز مورد بررسي است و نظريه‌پردازان كرسي‌هاي آزاد براي آن تشكيل مي‌دهند؛ به عنوان مثال انتخابات رياست جمهوري سال 2000 در ايران؛ دوم خرداد 76 ؛ بعد از گذشت 21 سال هنوز كار گروه تخصصي در دانشگاه بارایلان دارد و ميز تخصصي انتخابات 88 در اين دانشگاه بعد از گذشت 9 سال به صورت ماهانه برنامه دارد.
بررسي روابط ملل شيعه از ديگر موارد مورد توجه اين مراكز است و نشست‌هاي تخصصي با موضوع روابط ايران، لبنان و عراق از ديگر موضوعات مورد طرح در اين مراكز است.
مراكز علمي ايالات متحده امريكا
تقريبا همه مراكز مهم علمي در ايالات متحده امريكا داراي رشته هاي تخصصي اسلام شناسي و شيع شناسي هستند.
دانشگاه هاروارد كه ميتوان از آن به عنوان مهم‌ترين دانشگاه امريكا در حوزه علوم انساني نام برد، به صورت تخصصي بر روي حقوق اسلامي متمركز شده است و عمدتا بر روي موضوعاتي مثل نظام قضايي اسلام و موضوع حقوق بشر فعاليت مي‌كند و از دل همين پژوهش‌ها دعاوي حقوق بشري را براي جمهوري اسلامي ايران استخراج نموده‌اند.
دانشگاه پرینستون بيشتر به موضوع اعتقادات و اخلاقيات و نيز آداب و سنن اسلامي پرداخته و با محوريت تارخ و فرهنگ خاوميانه به نقش اين مؤلفه‌ها در كنشگري جوامع شيعي پرداخته و در همين راسته مواد درسي مثل زیارت و سفر به اماکن مقدس اسلام را در برنامه تحصيلي دانشجويان خود قرار داده است.
دانشگاه کالیفرنیا و مرکز مطالعات خاور نزدیک گوستاو وون گرانبوم این دانشگاه به مطالعات مسائل فرهنگي و مناسبات اجتماعي جامعه اسلامي مشغول است؛ پایگاه اطلاعاتی MEORO اولين پايگاهي است كه با هدف ستیابی به منابع و اطلاعات در رابطه با خاورمیانه مشغول به فعاليت شد. بررسي حوزه هنر، موضوع رابطه مردم و حكومت، آينده پژوهي مجامع اسلامي و بررسي موضوع جهاد و شهادت در اسلام از اصلي ترين موضوعات مورد پژوهش در اين مركز هستند.
دانشگاه گلاسکو اگر چه صبغه حقوقي دارد؛ اما به صورت صريح به زمينه‌هاي جنگ‌هاي مذهبي در ميان امت اسلامي پرداخته و مواد درسي مثل ریشه های افتراق تشیع و تسنن از اصلي‌ترين دروس اين دانشگاه به شمار مي‌رود.
مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل، دانشگاه تورنتو دانشگاه کونکوردیا در كانادا، دانشگاه ملبورن استراليا مركز مطالعات مذهبي جامع مدينه در عربستان و دها مركز ديگر در دنيا در حال مطالعات بنيادين در حوزه اسلام و تشيع هستند كه خروجي آن استراتيژي‌هاي اساسي جبهه كفر جهاني براي تقابل با جهان اسلام و تشيع را مشخص مي‌كند.
علاوه بر اين مراكز علمي مراكز عملياتي فراواني با استفاده از خروجي‌هاي مراكز علمي به طريح‌ريزي براي مقابله با موج اسلام‌گرايي و تقابل با جهان اسلام مشغول هستند كه پرداختن به آن‌ها خود فصل مفصلي مي‌طلبد.
اجمالا بايد بدانيم كه فقط بيش از 200 شبكه فارسي زبان به صورت مستمر در حال هجمه به اعتقادات و فقه اسلام ناب هستند و صدها سايت و هزاران كانال با پشتيباني اين مراكز علمي به فعاليت مشغولند؛ علاوه بر آن هزارن نفر به صورت چهره به چهره به فعاليت در اين حوزه هستند كه خود در عرصه اجتماعي قدرت قابل توجهي به حساب مي آيد.
نكته قابل دقت اين است كه اين مراكز علمي و عملياتي به صورت سازمان يافته و تحت نظارت ستاد‌هاي اسلام هراسي از زير مجموعه‌هاي صهيونيسم بين الملل فعاليت مي‌كنند و هرگز به صورت جزيره‌اي فعاليت نمي كنند.
اكنون و بعد از تصويري اجمالي از ميزان فعاليت‌ها براي تقابل با اسلام ناب به خبري كه صدر نوشتار آمد دوباره دقت كنيد!
سوال اساسي اين است در شرايطي كه دشمن به صورت تمام وقت و با تمام توان به تقابل با اسلام ناب پرداخته است و در روزگاري كه تمام توان علمي و اجرائي مكتب در حوزه‌هاي علميه خلاصه شده است و آیا سکوت دو هفته ای و خواب تابستانی حوزه به صلاح است.
آيا مراكز پژوهشي تحت سيطره كفر جهاني لحظه اي از رصد و پژوهش مي‌ايستند كه معاونت پژوهش به استراحت 15 روزه رفته است؟! آيا دستگاه هاي طرح ريزي و فعالان سياسي براي لحظه اي از حركت مي‌ايستند كه دو هفته درب اتاق مهمترین بخش های حوزوی بسته بماند؟
حال جای این سؤال است که آيا جنگ تعطيل بردار است و يا جبهه كفر جهاني براي دو هفته آتش بس داده است؟
دانشگاه ییل شايد عميق‌تر از ساير دانشگاه‌هاي امريكا به موضوع شيعه و مسائل مرتبط با آن پرداخته است. البته چنين انتظاري نيز مي‌رفت؛ دانشگاهي با نزديك به 330 سال تجربه در موضوعات علوم انساني يقينا كاركشته‌تر به ميدان مي‌آيد تا دانشگاه‌هايي با چند دهه تاريخ؛ همين تجربه باعث شده است تا موضوعات مهمي مثل شیعیان کلاسیک، توسعه افکار شیعی، جهاد و بنیادگرایی اسلامی (با تمرکز بر ایران، لبنان و مصر)، ساختار ایران مدرن، بنيان شناسي انقلاب ايران و... را در دستور كار خود قرار دهد.
دانشگاه پنسیلوانیا و مرکز مطالعات شرقی امريكا نيز فعاليت‌هاي گسترده‌اي در زمينه مباحث زبان شناسي و نيز بحث‌هاي فرقه‌اي داشته است و شايد بتوان گفت يك پايه مباني فكري جنگ‌هاي مذهبي در جهان اسلام در اين دانشگاه قرار دارد. بررسي و نظريه‌پردازي پيرامون فرق بزرگ اسلامي، بررسي مهندسي قدرت در تشيع و نيز پژوهش پيرامون مناسكي كه در مولفه‌هاي قدرت شيعي تاثير گزار است، مثل محرم و عاشورا در جمله فعاليت‌هاي اين مركز مي‌باشد اين مرکز علاوه بر نگاه مذهبي نگرش قومي را نيز به تحقيقات خود ضميمه كرده است.
دانشگاه آریزونا علاوه بر حوزه تمدني اسلام در حوزه بين اديان فعاليت مي‌كند و به تشريح مناسبات اديان مي‌پردازد اين دانشگاه علاوه بر اين موضوع به موضوعات جزئي ولي حساسيت برانگيز مثل موضوع زن در اسلام نيز ورود پيدا كرده است و با آناليز شرايط، روحيات و مطالبات زنان كشورهاي اسلامي توانسته است در راستاي ايجاد جنبش‌هاي فمينيستي گام‌هاي موثري بردارد. موضوعات فقه حكومتي و رابطه اسلام با دنياي مدرن نيز از موضوعات مورد توجه در اين دانشگاه است.
تحقیقات این دانشگاه بیشتر در جهت مقایسه میان ادیان است که این قانون درباره دین اسلام نیز صدق می‌‌کند. عناوین برخی از دروس این دانشگاه عبارتند از: درآمدی بر اسلام؛ مذاهب جهان؛ بررسی دین اسلام؛ اسلام و دنیای مدرن؛ تمدن اسلامی؛ زن در اسلام؛ مذهب و حکومت در ایران.
مراكز علمي انگلستان
استعمار پير كه از ديرباز در حوزه مذهب فعاليت مي‌كرده است نيز توجه خاصي به تشيع و حتي فرق جزئي آن دارد به عنوان نمونه مؤسسه مطالعات اسماعیلی لندن با تمركز بر موضوع شيعه و رابطه فرقه اسماعيليه با ساير مذاهب و نيز موضوعاتي مثل تجدد گرايي در شيعه، در دايره پژوهشگران حوزه علوم اسلامي قرار گرفته است. نكته مهم اين است منابعي مثل دائرة المعارف بزرگ اسلامي در اين دانشگاه به زبان انگليسي ترجمه شده و در اختيار دانشجويان قرار گرفته است.
دانشگاه بریستول بخش اسلام شناسي خود را به رابرت گلیو سپرده است او متخصص شيعه شناسي است و تمام مقاطع تحصيلي خود را به اين مذهب اختصاص داده او با تكيه بر توان علمي خود موضوعات استراتيژيكي را در دستور كار دانشگاه قرار داده است. شناخت اسلام مدرن، رفتار شناسي افراطیون شیعه و بررسي جنبش هاي مدرن شيعي از جمله دروس اصلي اين دانشگاه است. از ديگر دروس اين دانشگاه ميتوان به تحليل فرايند تكاملي زيديه با محوريت يمن و نيز مطالعات شناخت اسماعيليه اشاره نمود.
دانشگاه کمبریج و بخش مرکز مطالعات اسلامی آن كه تحت نظارت جان کوپر فعاليت مي‌كند از ديگر مراكز مهم اسلام شناسي در غرب است؛ تمركز بر فرهنگ و تاريخ ادبيات ايران و نيز بررسي مولفه‌هاي مقاوت در كشورهاي شيعه به خصوص لبنان از اصلي‌ترين فعاليت‌هاي اين مركز است.
مرکز مطالعات اسلامی دانشگاه شفیلد بر موضوع فقه اسلامي تمركز دارد نكته جالب توجه اينكه اين مركز كرسي‌هاي نظريه‌پردازي به زبان فارسي دارد و فقه اسلامي را با محوريت فقه شيعي و به صورت تطبيقي بررسي مي‌كند و چالش‌هایي كه در اين مركز بر روي قوانين فقهي مثل احكام قضائي و مسائل حقوق بشر مثل حكم سنگسار ايجاد مي‌شود قابل توجه است.
مدرسه مطالعات آسیایی و آفریقایی سوآس دانشگاه لندن تحت نظارت پروفسور عبدالحکیم نيز در موضوعات علوم قرآني فعاليت مي كند؛ علاوه بر آن به موضوعاتي مثل عنصرشناسي شيعيان پاكستان با محوريت رهبران جنبش‌هاي شيعي فعاليت مي‌كند.
دانشگاه منچستر نيز با همكاري نورمن کالدر استاد فقه شیعی به تحليل كنشگري فقهاي شيعه پرداخته است البته كالدر در سال 1998 از دنيا رفت ولي ميراث علمي او هنوز در حال فعاليت است.
دانشگاه لنکستر كه اولين مركز مطالعات ديني بريتانيا بوده است به موضوعات تعارضات فرق شيعه وارد شده و علاوه بر آن به تقابل سنت و مدرنيته در تشيع سنتي و كلاسيك و تمايزات اسلام سنتي، مدرن و پست مدرن پرداخته است. موضوعات كلامي از سال 2005 در دستور كار اين دانشگاه قرار گرفت و دوره هايي مثل شریعت و کلام در تفکر اهل سنت، شیعه و صوفیه از جمله برنامه هاي علمي اين دانشگاه در حوزه اسلام شناسي بوده است.
در پایان باید گفت؛ همه طلاب و فضلا و استادان و علما از دیرباز با ورود به حوزه علمیه خود را وقف دین و فرهنگ اهل بیت(ع) می دانستند و می‌دانند؛ از این رو جای هیچ وقفه ای نیست.
«تو خود بخوان حدیث مفصل از این مجمل...»/۹۱۸/ی۷۰۲/س
حجت الاسلام عبدالصالح شمس‌اللهي، نویسنده و پژوهشگر